پرسش – تفاوت دیدگاه وحدت گرایان و بهائیان حیفایی درباره وحدت و واحد در چیست؟

پرسش

تفاوت دیدگاه وحدت گرایان و بهائیان حیفایی درباره وحدت و واحد در چیست؟

پاسخ نخست

سنت تفکر دینی در خاندان نوح و ابراهیم ، آن گونه که در فصل پیدایش از کتاب تورات هم بیان شده ، سنت یگانه پرستی است ، عقیده به وحدانیت و یگانگی خداوند . نکته دیگر اینکه در زبانهای مردم این خطّه فرهنگی ، زبانهای عبری ، آرامی و یا عربی ، کلمه ای که برای خداوند بکار میرود عبارتست از الاه ، الله ، اللاهو ، الوهیم ، یَهوَه .

از دیدگاه بهائیان که نظر خود را عمدتاً از اسلام و عربی قرآنی اقتباس کرده اند ، خداوند مظهر وحدت است ، یکی است ؛ الله واحد و احد است .

آندسته از افرادی که در درون جامعه مسیحی غربی به خدای واحد ، عقیده دارند ، شاخه ای از مسیحیان هستند که وحدتگرا ( یونیتارین ) خوانده میشوند ، که با جهان گرایان ائتلاف کرده و گروه  یونیتارین یونیورسالیست را در امریکا و اروپا تشکیل دادند . میرزا عباس افندی ( عبدالبها ) نیز در سفر به اروپا و امریکا ، عمده سخنان خود را برای این گروه ارائه نمود .

برادر ناتنی میرزا عباس افندی ، و گروهی از مهمترین حامیان میرزا حسینعلی نوری ( بهاءالله ) ، از ادعای عبدالبها پس از جانشینی پدرش ، که خود را دارای مقام مصون از خطا اعلام کرد ، ناراضی و آزرده شدند . دلیل آن هم اینست که عقیده صحیح و اصیل ( ارتدکس ) بسیاری از بهائیان ، در زمان حیات بهاءالله آن بود که تنها خدا ، خدا است ؛ یا به عبارت عربی آن ، لا اله الا الله ؛ و بهاءالله هم بهاء و مظهر شکوه خدا – یا مظهر یکی از اسماء و یا صفات الهی – بود .

هنگامی که عباس افندی عنوان عبدالبها را برای خود برگزید و شانی را برای خود ادعا کرد که معادل اختیار و مقام مظهر الهی ، و دارای صفت مصونیت از خطا بود ؛ باعث شد تا بسیاری از اعضای خانواده و نزدیکان ، و برخی از اطرافیان و مریدان برجسته بهاءالله با او به مخالفت پرداخته ، و ادعای او را زیر سوال ببرند .

این امر موجب شکاف و اختلاف میان بهائیان وحدتگرا ، و جریان اکثریت بهائیت امروز – طرفداران بیت العدل – گردید که برای عبدالبها مقام مصونیت از خطا قائل شدند ! تفاسیر عبدالبها هم برای آنها ، همچون آثار و نوشته های بهاءالله ، ارزش و اعتبار یافت . ولی این مطلب برای بهائیان وحدتگرا قابل پذیرش و تأیید نبود .

اینکه یک انسان را مساوی با مظهر الهی بدانیم ، مثل آنست که او را مشابه و شریک خدا بگیریم ! این موضوع از نگاه مسلمان شرک تلقی میشود . مسلمانان عقیده دارند که هیچکس ، در مقام یکتایی ، شریک خداوند نیست . مسلمانان مفهوم مظهر الله بودن را نیز تکذیب می کنند . مسلمانان الله را الله میدانند ؛ هوالله ! اسلام را نیز مظهری از مظاهر الهی تلقی می کنند !

این تداخل حوزه های معنا شناختی ، زبان ، فرهنگ و اعتقادات منجر به سوء تفاهم و تعارض گردیده است . بهاءالله همواره به ما آموخته که خداوند مایل به اختلاف و منازعه ما درباره عقیده و فرهنگ و دین نیست . قرآن کریم می فرماید ” لا اکراه فی الدین ” .

نکته ای که در اینجا وجود دارد آنست که الله ، با هر ایده و مفهومی که درباره آن قائل باشیم ، همان الله و احد و واحد ! الله بالاتر از اندیشه و وصف ما درباره او است ! فراتر از ایده ها و عقاید انسانها است . کسانی که به این اندیشه باور دارند ” وحدتگرا ” ( یونیتارین ) توصیف می شوند ، صرفنظر از وابستگی دینی آنها . قل هو الله احد الله صمد .

برای بررسی و تحقیق بیشتر درباره تفسیر سوره اخلاص ، رجوع کنید به ترجمه یوسفعلی از قرآن .

(اقتباس پاسخ از برنت ماتیو)