برای این بررسی تطبیقی ابتدا نگاهی می اندازیم به شیوه های تنصیر از کتاب دکتر حماد الجهنی مترجم: محمد طاهر عطائی:
در قرن پانزدهم و در اثناء اکتشافات برتقالی مبشرین کاتولیک به افریقا داخل شدند. خیلی بعد از آن رساله های تبشیری پروتستانی انگلیسی، آلمانی، و فرانسوی قدم به ورود نهاد.
-بیتر هیلنغ: در همین وقتهای نزدیک با مسلمانان سواحل افریقا مناظره و مناقشه مینود.
-البارون دوبیتز: سال 1664م نصارى را به ایجاد یک دانشکده که مرکز تعلیم دعوت به مسحیت باشد تشویق کرد.
-مسترکارى : که در اواخر قرن هجدهم و اوائل قرن نوزدهم ظهور نمود از اسلاف خود در کار دعوت و تبشیر سبقت جست.
-هنری مارتن مبشر(ت1812م) در روان کردن مبشرین به بلاد آسیای غربی مزیت خاصی داشت وی تورات را به زبان های : هندی، فارسی، وارمنی ترجمه نموده بود.
-سال 1795م (گروه تبشیری لندن) تأسیس گردید و در عقب آن گروه های دیگری در اسکوتلند و نیورک تشکیل شد.
– در سال 1819م جمعیت کلیسای پروتستانی باقبطی های مصر توافق نموده یک گروه ارسالی تشکیل داده نشر انجیل را در افریقا به عهده ایشان سپرد.
-دافید لیفنستون ( 1813-1873م) : وی یک جهان گرد بریطانیائی بود که در وسط آفریقا زیاد گشت و گذار کرده بود، وی پیش از این که کشف کننده باشد مبشر بود.
-در سال 1849م فرستادن گروه های تبشیری به سوی بلاد شام شروع گردید که همین گروه ها تقسیم مناطق را نیز به عهده داشتند.
-در سال 1855م گروه ( جوانان مسیحی) از انگلیس وامریکا تأسیس شد که وظیفه و رسالت مهم آن داخل کردن ملکوت مسیح – چنانچه گمان میکنند-در میان جوانان بود.
-در سال 1895م گروه ( اتحاد طلبه مسیحی در جهان ) تشکیل گردید، رسالت این گروه بررسی احوال شاگردان در تمام مناطق و نشر روح محبت در میان شان بود ( مراد از محبت تبشیر به نصرانیت است)
-صـموئیل زویـمر : وی رئـیس ارسالیات تبشیر عربی در بحرین و رئیس گروه های تنصیری در شرق میانه بود، ادارهء مجله انگلیسی العالم الإسلامی را، که سال1911م تأسیس نموده بود وتا حال از هارتیفورد نشر میشود نیز سرپرستی میکرد سال 1890م به بحرین داخل شد و از سال 1894م به بعد کلیسای اصلاحی امریکائی امکانات کامل در خدمت وی گذاشت ونتائج کاری را که گروه زویمر انجام داده بود تبارزداد، این کار در اجتماع طبیبان در منطقه خلیج انجام یافت و در تعقیب آن نمائشگاهائی در بحرین، کویت، مسقط و عمان تأسیس گردید، همین زویمر از جملهء بزرگترین ارکان تنصیر در عصر جدید به شمار میرود.
-کنث کراج: جانشین صموئیل در ریاست مجله العالم الإسلامی، وی مدتی به تدریس در دانشگاه امریکایى در قاهره مشغول بود، و رئیس بخش لاهوت مسیحی در هارتیفورد امریکا، که معهد مبشرین بشمارمیرود، نیز بود، از جملهء کتابهایش (دعوة المئذنة ) است که سال 1956م به نشر رسید.
-لویس ماسینیون : سرپرستی تنصیر و تبشیر را در مصر به عهده داشت ، وی عضو انجمن لغت عربی در قاهره بود، همچنان به حیث وزیر مشاور در امور شمال افریقا در وزارت مستعمرات فرانسه ایفای وظیفه مینمود .
-دانیال بلس: وی میگوید: «دانشکدهء روبرت در استانبول ( دانشگاه امریکائی فعلی) دانشکدهء مسیحی است، که در هیچ ناحیه اش پنهان کاری نیست نه در تعلیمش و نه در روحیه ایکه برای طلابش آماده میسازد، زیرا مؤسس آن مبشر بود و تاامروز نیز ریاست آن را مبشرین به دوش دارند».
-الأب شانـتور: زمان طویلی در ایام قیام فرانسوی رئیس دانشکـدهء عیسوی در بیروت بود.
-مستر نبروز: سرپرستی دانشگاه امریکائی بیروت را سال 1948م بدوش داشت، وی میگوید: «به دلیل، ثابت شده که تعلیم بزرگترین وسیله ای بوده که مبشرین امریکائی در راه تنصیر سوریه و لبنان از آن استفاده کرده اند.
-دون هک کری: وی بزرگترین شخصیت در مجلس تبشیری لوزان سال 1974م بود، وی پروتستانی است که مدت بیست سال را به حیث مبشر در پاکستان کار کرده است، و از جملهء شاگردان مدرسهء تبشیر عالمی فلر بود، و بعد از مجلس تبشیری کولورادو 1978م به حیث مدیر معهد صموئیل زویمر که دارای مرکز نشر و توزیع دراسات امور تنصیر مسلمین بود، تعیین گردید، این مرکز، که کورس های آموزشی را جهت آماده سازی مبشرین تشکیل میداد، مقرش در کالیفورنیا بود.
افکار و اعتقادات
-مقـابله با وحدت اسلامی: قسیـس سیمون می گویـد :وحـدت اسـلامی آرزوهای اقوام مسلمان را جمع نموده وبر نجات از سیطرهء اروپا کمک مینماید، و تبشیرعامل بزرگی در شکست قوت و نیروی این حرکت است بنابرآن لازم است تا توسط تبشیر و دعوت به سوی نصرانیت میان مسلمانان و وحدت آنان حائل واقع شویم.
-لورنس براون می گوید: وقتیکه مسلمانان تحت امپراطوری عربی متحد شوند ممکن است که خطر و عذابی بر جهان باشند و همچنان ممکن است که سبب رفاه و خوشبختی باشند اما اگر همینطور متفرق و پراگنده باقی باشند بی تأثیر و بی ارزش خواهند بود.
-مستر بلس میگوید: همانا دین اسلام است که سد بزرگی در مقابل دعوت به سوی نصرانیت در افریقا واقع گردیده است.
-گسترش اسلام توسط شمشیر: مبشر نلسون میگوید: شمشیر اسلام اقوام افریقا و آسیا را یکی بعد دیگری تابع خود ساخت.
-هنری جسپ مبشر امریکائی میگوید: مسلمانان به حقیقت ادیان نمی فهمند و قدر آنرا نمی دانند، آنان دزدان، آدمکشان و عقب ماندگان اند، و دعوت تبشیری در راه متمدن ساختن شان کار خواهد کرد.
-لطفی لیفونیان که ارمنی بود و در مقابل اسلام چندین کتاب نوشته است میگوید: تاریخ اسلام یک سلسلهء مخفی از خونریزی ها، جنگها و کشتار ها میباشد.
-ادیسون در بارهء حضرت محمد (ص) میگویـد: مـحمد نتوانسته است که نصرانیت را درست بداند، و دین خود را که به آن عرب متدین میباشد برهمان فهم نادرست خود بنا نهاده است.
مبشر نلسن میگوید: اسلام دینی است که از دیگر ادیان تقلید شده است، و بهترین اموری که در آن وجود دارد از نصرانیت گرفته شده، و دیگر امورش از بت پرستان بدون تغییر و یا با اندکی تغییر اخذ گردیده است.
-جسب مبشر میگوید: اسلام بیشتر از آنکه به قرآن اتکاء داشته باشد بر افسانه ها متکی میباشد، که اگر ما افسانه های دروغین را از آن بدور بیندازیم از اسلام هیچ چیز باقی نمی ماند، همچنان میگوید: اسلام یک دین ناقص میباشد، و زن در آن همچون برده زندگی مینماید.
-ف. ج هابر مبشر میگوید: محمد در حقیقت بت پرست بود، زیرا تصور و ادراک وی در بارهء خداوند مفهوم کاریکاتوری را داشت.
-جون تالکی مبشر میگوید: لازم است که ما به مردم نشان دهیم که آنچه درقرآن درست است امر جدیدی نیست و آنچه جدید است درست نیست.
-صموئیل زویمر در کتاب خود ( العالم الإسلامی الیوم) می گوید واجب است که مسلمانان را قناعت داده شود که نصارا دشمنان ایشان نیستند. همچنان میگوید لازم است که کتاب مقدس به لغات مختلف مسلمانان به نشر برسد زیرا این کار بزرگی است در راه دعوت بسوی مسیحیت. میگوید: دعوت مسلمانان بسوی نصرانیت باید توسط شخصی از خودشان و از میان صفوف شان باشد زیرا درخت را یکی از شاخه های خودش قطع می نماید.درادامه میگوید: برمبشرین لازم است که وقتی نتیجهء کار و دعوت خودرا در مقابل مسلمین ضعیف یافتند بر آن قناعت نکنند زیرا واضح است که در قلوب مسلمانان گرایش شدیدی به سوی علوم اروپائیان و به سوی آزادی زنان پیدا شده است.
-صموئیل زویمر در مجلس تنصیری قدس سال 1935میلادی می گوید ( … مقصد تبشیر که دولت های مسیحی شمارا در مناطق اسلامی به خاطر آن روان میکند این نیست که مسلمانان را در مسیحیت داخل سازید زیرا این کار سبب هدایت و عزت برایشان خواهد بود بلکه مقصد اصلی تان آنست که شخص مسلمان را از اسلام خارج نمایید که در نتیجه تعلق به خدا و به اخلاق نداشته باشد اخلاقی که ملت ها مطابق آن زندگی خویش را به پیش میبرند ). ( … شما یک طبقه ای را آماده می سازید که تعلقی را با خداوند نمی شناسند و نمی خواهند که بشناسند و مسلمان را از اسلام خارج نموده و در مسیحیت نیز داخل ننموده اید در نتیجه این طبقه مطابق اراده و خواست استعمار نشأت نموده است که برکار های بزرگ توجه نداشته و راحت را دوست دارند وقتیکه چیزی را می آموزند آنهم به خاطر شهرت خواهد بود و وقتی مقامی را اشغال می نمایند در راه شهرت خویش تمام چیزها را صرف می نمایند.
دوم مجالس ایشان:
-از برای آنان همیشه مجالس منطقوی وجهانی زیادی بوده که از آنجمله است: مجلس قاهره سال 1324هـ/ 1906م این مجلس به دعوت زویمر تشکیل شده بود و هدف از تشکیل آن جمع نمودن گروه های فرستاده شدهء تبشیری پروتستانی، بخاطر فکر نمودن در بارهء نشر انجیل میان مسلمین بود.
-تعداد اهل مجلس به 62 تن از مردان و زنان میرسید که زویمر رئیس آن بود.
-مجلس تبشیری جهانی در ادن بره باکو تلنده سال( 1328هـ/1910م) در این مجلس دعوت شدگان از (159) گروه تبشیری از تمام جهان گردهم آمده بودند.
-مجلس تبشیری در لکنو هند ( سال 1329هـ/ 1911م) در این مجلس صموئیل زویمر نیز حاضر بود وبعد از اختتام مجلس ورق هایى برای اهل مجلس توزیع گردید که بر یکطرف آن تاریخ مختصر لکنو از سال 1911م و برطرف دیگر ورق این جملات نوشته شده بود ( اللهم یا من یسجد له العالم الإسلامی خمس مرات فی الیوم بخشوع انظر بشفقة إلى الشعوب الإسلامیة و الهمها الخلاص بیسوع المسیح)
-مجلس بیروت سال ( 1911) . مجلس های تبشیر در قدس سالهای: ( 1343هـ/ 1924م). سال (1928م) مجلس تبشیر دولی. سال 1354هـ/1935م که در این مجلس 1200 نماینده شرکت نموده بود. و مجلس دیگری هم در سال (1380هـ/1961م)
– مجلس کلیسا های پروتستانی سال 1974م در لوزان سویسرا.
-از جملهء خطرناکترین مجالس شان مجلس کولورادو در 15 اکتوبر 1978م بود که تحت اسم ( مؤتمر امریکا الشمالیة لتنصیر المسلمین ) تشکیل شده بود. در این مجلس 150 عضو که از فعال ترین عناصر تنصیری در جهان بشمار میرفتند شرکت نموده بودند. این مجلس دوهفته به شکل مغلقی ادامه یافت و با تعیین نمودن یک استراتیجی که بخاطر مهم بودنش پنهان ماند به پایان رسید، و نیز در این مجلس برای انجام دادن همین استراتیجی به پرداخت هزار ملیون دالر فیصله گردید که تادیهء این مبلغ فورا انجام یافته و دریکی از بانک های بزرگ امریکائی گذاشته شد.
-مجلس جهانی تنصیر که در سوید در اکتوبر 1981م زیر نظر مجلس فدرالی لوثرانی برگذار گردید. در این مجلس در بارهء نتایج مجلس های لوزان و کولورادو بحث صورت گرفت. ودر بارهء تنصیر ماوراء البحار تحقیقات زیادی بخاطر تمرکز دعوت بر کشورهای سوم صورت گرفت .
-و همچـان از جملـهء مجـالس شان: مجلس استامبول – مجلس حلوان در مصر-
مجلس تبشری لبنان – مجلس تبشیری بغداد- مجلس تبشیری قسنطینه در الجزایر (که قبل از استقلال بود) مجلس شیکاگو میباشد.
-مجلس مکاتب تبشیری در بلاد هند که این مجلس هر ده سال یکبار منعقد میشد.
-مجلس بلتیمور در ایالات متحده امریکا سال 1942م که این یک مجلس بسیار خطرناک بشمار میرفت، در این مجلس از جملهء یهودیان ابن غوریون حاضر شده بود.
-بعد از جنگ جهانی دوم نصرانیت نظام جدیدی را به خود اتخاذ نمود و آن اینکه مجلس کلیساها در هر شش و یا هفت سال بطور انتقالی از یک شهر به شهر دیگر برگذار میگردید که از آن جمله مجالس ذیل میباشد: مجلس امستردام هالند سال 1948م مجلس ایفانستون امریکا سال 1954م- مجلس دهلی نو هند 1961م- مجلس اوفتالا 1967م در اروپا – مجلس جاکارتا 1975م در اندو نوزیا که در این مجلس سه هزار مبشر نصرانی اشتراک نمود بود.
سوم: مراکز و معاهد مشهور تنصیری:
-معهد صموئیل زویمر در ولایت کلفورنیا، ایجاد این معهد مطابق فیصله های مجلس کولو رادو بود.
-مرکز عالمی برای تحقیق و تبشیر در کلفورنیا، این مرکز تمویل نمودن و استخدام اشخاص لازم برای آماده ساختن مجلس کولورادو و تهیه نمودن اسباب پیشرفت این مجلس را به عهده داشت .
-دانشـگاه امریکـایى در بـیروت (که همان دانشکدهء انگلیسی سابقه در سوریه بود) این دانشگاه سال 1865م تأسیس شد.
-دانشگاه امریکایى در قاهره که بخاطر رقابت و همچشمی با دانشگاه الازهر تأسیس گردیده بود.
-دانشکدهء فرانسوی در لاهور.
-گروه تبشیری کلیسای انگلیسی که از مهمترین گروه های پروتستانی بشمار میرود، از ایجاد این گروه تقریبا دو قرن میگذرد.
-ارسالیات تبشیری امریکائی که از مهمترین آنها گروه تبشیری امریکائی بشمار میرود، سابقهء این گروه به سال 1810م باز میگردد.
-جمعیت ارسالیات تبشیری آلمان شرق که آن را قسیس لبسیوس 1895م تأسیس نموده بود و کار خودرا عملا در سال 1900م شروع نمود.
-سال 1809 انگلیس گروهی را بنام (جمعیة اللندنیة) بخاطر نشر نصرانیت بین یهود تأسیس نمود و ابتدأ فعالیت این گروه این بود که یهودی هایى را که در گوشه و اطراف جهان متفرق بودند بسوی فلسطین سوق داد.
چهارم: بعضی کتاب های تنصیری:
-مباحث مجلس قاهره سال 1906 در کتاب بزرگی بنام ( وسایل تبشیر به نصرانیت بین مسلمین) جمع آوری گردیده.
-زویمر کتابی تصنیف نمود که در آن بعضی بیانات تبشیری را جمع آوری نموده بنام (العالم الإسلامی الیوم) نام گذاری کرد، در این کتاب از وسائلی که مفضی به اختـلافات بین گروه های غیر مسیحـی و جلب آنها بـسوی مسیحیت میگردد بحث نموده و طرقی را که برای مبشر پیروی از آنها لازم است بیان میکند.
-تاریخ التبشیر : از مبشر ادوین بلس پروتستانی .
-کتاب مستر فاردنر: بحشش در این کتاب پیرامون افریقا و طرق نشر نصرانیت در آن و موانع نشر و دور کردن موانع میباشد.
-مجلهء ارسالیات تبشیری پروتستانی که در شهر بال درسویسرا نشرمی گردید واز مجلس ادنبره سال 1910م بحث مینماید.
-مجلهء شرق مسیحی آلمانی، این مجله را گروه تبشیری آلمان شرقی از سال 1910م بدینسو به نشر میرساند .
-دایرة المعارف الإسلامیة، این کتاب به چندین زبان رائج به چاپ رسیده است.
-مختصر دایرة المعارف الإسلامیة.
پنجم: وسایل و امکاناتشان:
1-طریق طبابت:
-آنان خدمات طبی را انجام میدهند، البته به خاطرآنکه از این خدمت در راه دعوت بسوی تنصیر استفاده نمایند.
-بول هاریسون کتابی دارد بنام (الطبیب فی بلاد العرب) وی میگوید: ما خود را در بلاد عرب چنان مشاهده مینمودیم که مردان و زنان را گرفته در نصرانیت داخل میکردیم.
-س. أ. موریسون که نویسنده در مجلهء العالم الاسلامی است می گوید: در این وقت مـوقع خیلی مساعـد می باشد که همین طبیب دعوت نصرانیت را در بین تعداد زیادی از مسلمانان در قریه های زیادی، در طول و عرض شهر انجام دهد.
-مبشره رید هاریس می گوید: بر طبیب لازم است که فرصت را بشناسد تا خودرا به گوش و قلب مسلمانان برساند.
-مستر هاربر می گوید: ارسالیات طبی لازم است که خیلی زیاد باشد زیرا افراد این گروه همیشه با مردم عام سروکار دارند و آنان نسبت به مبشرین دیگر تأثیر زیادی بر مسلمانان دارند (مجلس قاهره سال 1906).
-بعضی از طبیبان مبشر اینها می باشند: آن أساوودج، فورست، کارنیلیوسی فاندیک، جورج بوست، تشالرز کلهون ، ماری أوی و دکتور طومسون.
2-طریق تعلیم:
-آنان تمام فشـار خود را در راه استفاده از این طریقـه و سوق دادن آن بوجهی که اهداف تنصیری شان را برآورده سازد تمرکز داده اند.
-تأسیس مدارس، دانشکده ها، دانشگاه ها، معهدهای عالی و همچنان ایجاد کودکستان ها و پذیرفتن شاگردان در مراحل ابتدائیه، متوسطه و ثانوی.
-در خلال یکصد وپنجاه سال زیاده از هزار ملیون نسخه از نسخه های عهد قدیم وعهد جدید، [یعنی تورات و انجیل] ترجمه شده به یکهزار و یکصدوسی لسان نشر و توزیع نموده اند، البته اینها علاوه بر نشریات و مجله هائی بوده که ارزش آنها تقریبا به هفت هزار ملیون دالر بالغ میگردد.
-استشراق و تنصیر در راه خدمت اهداف مشترک شان از طریق تعلیم با هم همکاری مینمایند.
3-کارهای اجتماعی:
-ایجاد لیلیه ها برای شاگردان ذکور و اناث.
-ایجاد سالونها.
-توجه به ایجاد مهمانخانه ها،جاهای بودوباش بزرگان،دار الایتام ها دارالمساکین ها.
-توجه به کارهای عام المنفعه و استخدام رضا کاران برای امثال این گونه خدمات.
-تأسیس کتابخانه های تبشیری و استخدام نشرات به شکل گسترده.
-ایجاد مراکز اکتشافات که از این مراکز در راه تنصیر استفادهء شایانی مینمایند.
-بازدید از محبوسین و از مریضان در شفاخانه ها و تقدیم نمودن تحفه ها و خدمات دیگر برایشان.
-ولسون و هلدائی [که دو زن نصرانی اند] در مجلس قاهره سال 1906م از فعالیت یک زن مبشر صحبت نموده گفتند: باید زن مبشر به نشر نصرانیت در میان زنان مسلمان بپردازد.
4-نسل:
-در اجتماع پاپ شنوده ( 5/3/1973م) قسیس ها و سرمایه داران در کلیسای مرقسیهء اسکندریه چندین ماده را به تصویب رسانیدند که از آنجمله بود: از بین بردن محدودیتها در توالد و تناسل در میان گروه های کلیسایى و تشویق به تکثیر نسل توسط تعیین کردن جوائز و مساعدات مادی و معنوی، و تشویق بر ازدواج های جدید میان نصارى، و در مقابل آن ایجاد محدودیتها در توالد و تناسل میان مسلمانـان بـه طور خاص، و این را باید دانست که زیاده از 65% اطباء و کارکنان صحی را افراد کلیسائی تشکیل میدهد.
5-برپا کردن فتنه ها و افروختن جنگها:
-بخاطر ضعیف ساختن مسلمانان میکوشند که میان شان فتنه ها و جنگها برپا کنند.
-برانگیختن اضطرابات و ناآرامی های مختلف توسط روشن کردن آتش دشمنی و عداوت و بیدار کردن احساسات تنگ قوم پرستی و گروه پرستی، مثل گروه فرعونیه در مصر و فینقیه در شام و فلسطین و لبنان، آشوریه در عراق و بربریه در شمال آفریقا.
-زویمر در مـجلس تبشیری ( 1911م) در لکنو هند میگوید: انقسام سیاسی فعلی در عالم اسلامی دلیل روشن بر کار کردن دست خداوند در تاریخ است که آنرا به نفع دیانت مسیحی می چرخاند و کار آن به پیش می رود.
6-امکانات و وسائل:
-در اندونزیا به وسائل انتشاراتی تسلط دارند، و چندین رادیوی تبشیری و جرائد قومی در خدمت شان میباشد، احصائیهء سال 1975م نشان میدهد که در آن کشور : (9819) کلیسا، (3897) قسیس و ( 8504) مبشر فارغ البال از گروه پروتستانی و(7250) کلیسا، (2630) قیسس و (5393) مبشر فازغ البال از گروه کاتولیک میباشد، و پلانی طرح کرده اند که مطابق آن باید از تنصیر مکمل اندونوزیا در سال 2000م فارغ گردند.
-در بنگلدیش ارسالیات تبشیری زیادی برای نصرانی ساختن مسلمانان وجود دارد.
-در کینیا نیز سال 2000م را سال تکمیل تنصیر آن میدانند.
-فشار قوی تنصیر در مالیزیا، دول خلیج و افریقا است.
-در مجلس عدم انسلاک درکولالمپور ذکر شد که تقریبا 2500 دستگاه رادیوئی از 64 لسان قومی وجود دارد که در مقابل اسلام صریحا هجوم نموده ضد آن تبلیغ مینمایند.
-مجموع ارسالیات موجود در 38 شهر افریقا به 111000 ارسالی میرسد که در خدمت بعضی از آنها هواپیماها قرار دارد و توسط آنها طبیبان، ادویه و کارکنان صحی را بخاطر تداوی مریضان در اطراف دور دست وصعب العبور انتقال میدهند.
-فعـلا زیاده بر 220 هزار مبشر در جهان وجود داردکه 138000 آن کاتولیکی و باقی 82000 پروتستانی میباشند، تنها در افریقا 119000 مبشر و مبشره وجود دارد که سالانه دو بلیون دلار را به مصرف میرسانند.
ریشه های فکری و اعتقادی:
-دعوت تنصیر و توسع آن عقب شکست هائی بود که در خلال دو قرن (1099-1254م) در راه بدست آوردن بیت المقدس و اخراج آن از دست مسلمانان، صلیبیها به آن مبتلا شدند.
-پاپ یسوعی میبز میگوید:«جنگ های سرد صلیبـی که آنرا مبشر های ما در قرن هفدهم شروع کرده اند تا الحال ادامه دارد، راهب و راهبه های فرانسوی همیشه تعداد زیادی از آنها در شرق وجود داشته اند».
-مستشـرق آلمانی بیکر به این عقیده است که : «نصرانیت با اسـلام دشمنی شدیدی دارد، زیرا وقتی اسلام در قرون وسطى به نشر رسید سد بزرگی در مقابل نشر نصرانیت واقع شد، دیگر اینکه اسلام به جاهائی رسید و گسترش نمود که مطیع و منقاد نصرانیت بود».
-هدف اساسی تنصیر دست یافتن غرب نصرانی بر بلاد اسلامی بوده که این خود مقدمه ای بر استعمار و سبب مباشر برای از بین بردن قوت مسلمانان و ضعیف ساختن آنان است.
انتشار و جاهای نفوذ:
-تنصیر بر تمام کشورهای سوم انتشار و نفوذ نموده است.
-این دعوت پشتوانهء دولتی بزرگی از :امریکا، اروپا، کلیساهای مختلف، هیئتها، دانشگاه ها و مؤسسه های جهانی، به دست آورده است.
– فشار بزرگ این دعوت متوجه عالم اسلامی است.
-تمرکز این دعوت در اندونوزیا، مالیزیا، بنگلادیش، پاکستان و عموم افریقا میباشد.
مراجــع:
1- الفکر الإسلامی الحدیث د. محمد البهی –ط8-مکتبة وهبة در قاهر – 1395هـ/1975م.
2- التبشیر و الاستعمار المستشار محمد عزت اسماعیل طهطاوی المطابع الامیریة بالقاهره-1397هـ/1977م.
3-التبشیر و الاستعمار د. مصـطفـى الخالدی و د. عمر فروخ- ط5- 1973م.
4- الغارة على العالم الإسلامی ا. ل. شاتلیة، ترجمه محب الدین خطیب و مساعد یـافی- ط3- المطبـعة السـلفیـة – 1385هـ.
5-معاول الهدم و التدمیر ابـاهیم سلیمان الجبهان-ط4- عالـم الکتب فی النصرانیة و التبشیر -الریاض – 1981م.
6- اضواء على الاستشراق د. محمد عبدالفـتاح علیـان-ط1-دارالبحوث العلمیة- 1980م/1400هـ.
7- قادة الغرب یقولون جلال العالم- ط2-1395هـ 1975م.
8-مجلة البلاغ شماره 484تاریخ 14/2/1979م.
9- دائرة المعارف الإسلامیة
10-دائرة معارف الدین و الأخ The Encyclopaedia of Islam–Encyclopaedia of Religion and Ethics
11-Focuc on Christian – Muslim Relations.
ejt