کدام اخلاق؟ کدام ستیزه؟(سخنی پیرامون حضور بهائی پژوهی در نمایشگاه مطبوعات)

همان طور که برایمان قابل پیش بینی بود، اولین حضور بهائی پژوهی در نمایشگاه مطبوعات، با واکنش تند و منفی کانالهای رسمی جامعه‌ی بهائی همراه بود. هر چند که انصافا انتظار چنین واکنش سریعی را نداشتیم.

در دو سه سال نخست تأسیس بهائی پژوهی، برخی از بهائیان راه مواجهه‌ با نقدهای علمی بهائی پژوهی را برگزیدند. مواجهه‌ای که هر چند در برخی از موارد، از ضوابط علمی و پژوهشی خارج می شد، اما مجموعاً تدبیری شایسته و منطقی بود که می توانست راه تحری حقیقت را بر روی پژوهشگران این عرصه باز کند. اما به ناگاه و به دستور تشکیلات، این سایت از سوی بهائیان تحریم شد. به این معنا که بهائیان در گفتگوهای آنلاین و آزاد آن شرکت نکردند. گفتگوهایی که در بیش از سه سال از آغاز تأسیس سایت در آن جریان داشت و ده ها موضوع مهم و چالش برانگیز را مورد توجه قرار داده بود.

هر چند که با این تحریم و بایکوت، ظاهرا برخی از فروم های سایت، در سالهای بعدی رونق قبل را نداشت، اما بازدیدهای سایت با افزایش همراه بود و این برای ما بدان معنی بود که هنوز بسیاری از بهائیان، بر خلاف نظر تشکیلات، محتوای سایت را رصد می کنند و مقالات و پژوهش های عرضه شده در آن را مطالعه می کنند و این بازدیدها -که قطعا راه واقعی تحری حقیقت را برای برخی از بهائیان گشوده بود- برای ما کافی بود.

در طول سالهای گذشته، هرگاه که تشکیلات بهائی و مبلغان این آیین، در عرصه های مختلف علمی، یارای مواجهه با بهائی پژوهی را نداشته اند، با انگ «بهائی ستیزی» به استقبال نقدهای علمی آمده اند تا به یکباره، خود را از زحمت اندیشه کردن در محتوای مطالب ارائه شده در بهائی پژوهی خلاص کنند و به پیروان باور بهائی چنین القاء کنند که چون این نقدها از طرف دشمنان بهائیان ارائه می‌شود، اصلا نباید آن ها را خواند و نباید در اندیشه‌ی یافتن پاسخی در خور نقدها بود.

این در شرایطی بود که بهائی پژوهی، بارها اعلام کرده بود که با بهائیان دشمنی ندارد. بلکه آن را هموطنانی می‌داند که اسیر تشکیلات بهائی شده اند و نقدهای بهائی پژوهی، صرفا جهت روشن تر شدن ابعاد باور بهائی و دیدگاه‌ها و آموزه‌های آن است.

این بار هم کانالهای تبلیغی بهائیان، همان ترفند نخ نما را برای لوث کردن حضور بهائی پژوهی در نمایشگاه مطبوعات برگزیده اند. ای کاش این عزیزان، به جای مستمسک قرار دادن چنین تعابیری، یک بار به غرفه بهائی پژوهی می‌آمدند تا رو در رو و به دور از تعصب و پیش داوری، نقدهای بهائی پژوهی را در معرض عقل و وجدان خود قرار می‌دادند و اگر پاسخی علمی و در خور داشتند، ما را از آن بهره مند می کردند. همان مسیری که البته، در سالهای حضور بهائی پژوهی در نمایشگاه‌های مختلف از جمله نمایشگاه های بین المللی کتاب تهران، از سوی برخی از هم وطنان منصف بهائی پیموده شده است و شاهد محترمانه ترین گفتگو ها در این مسیر، در غرفه بهائی پژوهی بوده ایم.

به نظر می‌رسد که برخی از بلندگوهای تبلیغاتی بهائی، به جای گفتگو و تعامل با اندیشه‌های منتقد، راه حذف آنها با هر ترفند غیر اخلاقی را در پیش گرفته‌اند و تلاش می کنند با انگ «بهائی ستیزی»، از مواجهه‌ی علمی با نقدهایی که در مورد اصالت، مشروعیت و حقانیت این باور مطرح است، بگریزند. ترفندی که از دید پژوهشگران و ناظران بی طرف و حتی بهائیان منصف، دور نخواهد ماند.

آن چه که در این میان بیش از همه مایه‌ی تعجب است، متعارض بودن چنین برخوردی با آموزه ی تحری حقیقت است که با شدت هر چه تمام تر از سوی بهائیت تبلیغ می شود. مبلغان بهائی در تبلیغات خود، مکررا اعلام می کنند که باید همگان با آزادی کامل، سخنان مختلف را بشنوند و از میان آنها، حقیقت را برگزینند و با انتخاب آن سعادتمند شوند. اما با وچود چنین تعلیمی، در طول تاریخ و از آغاز تشکیل بهائیت، بهائی ستیز خواندن منتقدان رویه‌ای معمول در میان سخنان مبلغان بهائی بوده و این اتهام زنی، تنها منحصر به بهائی پژوهی نبوده است. بلکه هر فرد یا گروه دیگری که برداشت دیگری بر خلاف برداشت رسمی و تشکیلاتی، از نصوص و آموزه های بهائی داشته است، به همین انگ یا انگ‌هایی مشابه مانند «ناقضین» و… خوانده شده و نوشته های آنان، به «اوراق ناریه» مسمی شده است. تشکیلات بهائی و در رأس آن بیت العدل، همواره کوشیده است تا هر صدای مخالف خود را با چنین تعابیری خاموش کند و به جای پاسخگویی، بهائیان را مجبور سازد تا از شنیدن صدای مخالفان پرهیز کنند و بدین وسیله، پیروان خود را صیانت کند. مسأله ای که علاوه بر تعارض با آموزه‌ی تحری حقیقت، باعث افزوده شدن فاصله‌ی بهائیت با پیروان سایر ادیان و ایجاد بدبینی بیشتر و مخاصمه میان ایشان می‌شود. در واقع این بیت العدل و تشکیلات بهائی است که با نفرت پراکنی علیه منتقدان خود، راه تعامل بهائیان با ایشان را مسدود می کند و باعث بیشتر شدن شکاف اجتماعی در میان مردم ایران می‌شود.

پی نوشت: یادآوری این نکته‌ی ساده نیز خالی از لطف نیست که با ترکیب دو کلمه‌ی «بهائی» و «پژوهش» یا مشتقات آن، عبارتهای متعددی می توان ساخت که هر چند ممکن است هر یک نام پایگاهی حاوی مطالب ارزنده باشد، اما لزوما با «بهائی پژوهی» مرتبط نیست. از جمله کانال تلگرامی «پژوهشی در آیین بهائی» تنها تشابه اسمی با «بهائی پژوهی» دارد و متعلق به این پایگاه نیست. شایان ذکر است که کانال رسمی بهائی پژوهی با همین نام، در تلگرام مشغول فعالیت است.

امیدواریم که کانال های تبلیغی بهائی، به مسائل اولیه‌ی اطلاع رسانی و تحلیل که نخستین آن، اطمینان از صحت خبر است، توجه بفرمایند و از ارتباط دادن عجولانه‌ی مسائل بی ارتباط با یکدیگر به جهت نیل به اهداف پیش‌گفته پرهیز کنند.