ایقان

چکیده
مهم ترين كتاب استدلاليه از نظر بهائيان كتاب ايقان مي باشد كه آن را بهاء الله بين سال هاي 1278 تا 1280 هـ ق تأليف نموده است.
اين كتاب در اثبات قائميت ميرزا عليمحمد باب (خطاب به دایی وی) نوشته شده است. بهاءالله تلاش می کند مخاطب خود (دایی باب) را نسبت به این جایگاه متقاعد نماید. اما او هیچ وقت پیرو باب و بهاء اله نشد! از این جهت کتاب ایقان به “رساله خالویه” نیز معروف است.
شوقی افندی در کتاب قرن بدیع از این ماجرا چنین یاد می کند: «این کتاب مبین و رقّ متین در جواب اسئله جناب حاجی میرزا سید محمد خال که در آن اوان هنوز به امر مبارک اقبال ننموده با برادر خود جناب حاجی میرزا حسنعلی عازم زیارت مشاهد مشرفه بوده اند صادر گردیده است». شوقی افندی کتاب ایقان را تکمیلی بر کتاب ناقص “بیان” می داند و آن را از آثار اقدم و اعظم جناب بهاءاله معرفی می کند.
بهاءاله هنگام نگارش کتاب ایقان معتقد به آئین بابی بوده و دوره اسلام را پایان پذیرفته می دانست. همچنین کتاب بیان را به عنوان کتاب آسمانی جناب باب در نظر داشت.

کتاب ایقان و چاپ های مختلف آن
• نسخه فارسی
کتاب ایقان به زبان فارسی چاپ های مختلفی دارد:
1- اولین آن چاپ بمبئی هست. در این چاپ حدود 200 غلط ادبی یافت شده است! تعداد صفحات این کتاب 157 صفحه است.
2-چاپ دوم مربوط به مصر هست. این ویرایش 199 صفحه دارد.
3-چاپ سوم با 196 صفحه به طبع آلمان رسیده است.
• نسخه انگلیسی
The English translation of Iqan was first published in 1931 by Shoghi Effendi. A second edition with an introduction and index was published in 1950 and was subsequently printed eight times. The first pocket-size edition was published in 1983 and was reprinted seven times. New pocket-size edition with paragraph numbers (into 290 paragraph was divided) published 2003. The English copy of Iqan is including 237 pages.
• شرحی از نویسنده ایقان
طبق شواهد موجود در کتاب ایقان (1)، نوشتن این کتاب دو سال به طول انجامیده است. لذا ادعای بهائیان در مورد نزول ایقان طی دوشبانه روز، سخنی متناقض با واقعیت موجود هست.
جالب است بدانیم غلط های ادبی و برخی جملات این کتاب طی گذر زمان و تجدید چاپ تغییر یافته است!
نويسنده در هنگام تأليف، خود از پيروان باب و فرمانبردار (تحت فرمان) برادرش ميرزا يحيي صبح ازل بوده است. (2) بعدها در اثر بروز اختلافات بين دو برادر، بهاء الله منكر وصايت صبح ازل گرديد و به او ناسزاها گفت. علاوه بر وجود غلط های ادبی فراوان، حمله به دانشمندان و علمای دینی از دیگر ویژگی های بارز این کتاب است.
نگاهی به رویکردهای استدلالی کتاب ایقان
كتاب در دو باب تأليف شده:
1- باب اول در اين باره است كه در راه رسيدن به حقيقت نبايد به عقل و ادراك و علم تمسک نمود و به اقوال و اعمال و افعال بندگان استناد جست. بلكه بايد گوش به كلمات مدعي ظهور سپرد و به ظواهر آيات و روايات و متون كتاب هاي آسماني قبل توجه ننمود.
2- باب دوم كتاب نيز در جواب اين سؤال است كه اگر باب قائم موعود است پس چرا سلطنت و حكومت پيدا نكرد و خوار و ذليل و زبون در گوشه سرباز خانه تبريز تيرباران شد ؟
نویسنده (بهاء الله) در پاسخ به اين اشكال مهم از جعل و تحريف و دستكاري روايات اسلامی كوتاهي نكرده و كوشش نموده تا معاني نفوذ و سلطنت را نيز در نصوص اسلامی دگرگون نمايد. بر همین اساس است که بهائیان جرأت یافتند تا بگویند امام زمان علیه السلام منجی موعود ظهور کرده و دوره اسلام پایان پذیرفته حال آنکه میرزا علیمحمد شیرازی خود را تنها باب امام زمان علیه السلام در تفسیر سوره یوسف خوانده است.
او همچنین یک چهارم کتاب را به تفسیرهایی از آیات انجیل مسیحیان اختصاص می دهد.
كتاب پيوستگي و يگانگي شديد دو فرقه بابيت و بهائيت را نيز نتيجه مي دهد.
در آزاد اندیشی بنیانگذار بهائیت، و مدعی تعالیم بهائی همین بس که در صفحه اول ایقان راه رسیدن به عرفان
را انقطاع از تمام عالم هستی می داند:
«ان العباد لن یصلوا الی شاطی بحر العرفان الا بالانقطاع الصرف عن کل من فی السموات و الارض. لعل تصلن الی المقام الذی قدر الله لکم…»
آیا به راستی چنین نسخه ای تطابق دین و علم و عقل را تایید می کند؟ بعلاوه اصرار ورزیدن بر راهی که برای خود نویسنده معلوم نیست بالاخره به مقصد می رسد یا خیر! (لعل تصلن=شاید حتما برسید)

پاورقی:
1. شوقی افندی، قرن بدیع،
2. ایقان (نسخه فارسی) ص 195؛
«باری تا آنکه از مصدر امر حکم رجوع صادر شد و لابدا تسلیم نمودم و راجع شدم.»