شیخیه

این کتاب در اصل یک پایان‌نامه دانشگاهی است که نویسنده در دانشگاه لبنان و در مقطع ارشد از آن دفاع کرده است. کتاب حاضر به بررسی فرقه «شیخیه»، فرقه‌ای برخاسته از بطن جریان اخباری که از ابتدای قرن یازدهم هجری در میان برخی از محافل شیعی امامیه پدید آمد و تا اواسط قرن سیزدهم که تحت سلطه جریان بنیادگرایی قرار گرفت، ادامه یافت. در این کتاب منشأ پیدایش شیخیه، سیر تکامل و منابع آن بررسی شده است. نویسنده اطلاعات فراوانی درباره شیخ احمد احسائی و سید کاظم رشتی در این کتاب ارائه می‌دهد و انتقادات بر شیخیه را با تطبیق آن، با آراء شیعه، مورد بررسی قرار داده است.

نویسنده در بخش تقدیم، برای انتخاب چنین موضوعی دو وجه ذکر می‌کند:

اول: اهمیت این فرقه به‌خاطر تلاش‌هایشان در مجال اندیشه؛ چراکه علی‌رغم کم تعدادی و عمر کوتاه فرقه‌شان نسبت به سایر فرقه‌های شیعه، عالمانشان کتاب‌های زیادی نوشته‌اند. تنها مؤلفات سید کاظم رشتی و شیخ احمد احسائی از ۳۰۰ عنوان تجاوز می‌کند.

دوم: نیاز به اثری به زبان عربی که از اندیشه‌های آنان پرده بردارد.

این کتاب شامل یک مقدمه و پنج باب و نتیجه است:

1️⃣باب اول کتاب درباره حرکات فکری شیعه امامیه در قرن ۱۳ هجری بحث می‌کند. در این باب، حرکات فکری زاییده از اعتقادات دینی که در عراق و ایران و سایر مناطق شیعه رخ داد، توضیح داده می‌شود و آغازگاه و نقطه تمرکز آن بیان می‌گردد.

2️⃣ باب دوم کتاب، درباره سیره شیخ احمد احسائی است. این فرقه به او منسوب است و آثار وی، منبع اساسی اعتقادات آنان در اصول و فروع دین بشمار می‌رود.

3️⃣ در باب سوم، سیره سید کاظم رشتی بیان می‌گردد. رشتی از بارزترین و شجاع‎ترین شاگردان احسائی بود که در ریاست دینی و اجتماعی، جانشین او شد. او به نشر آثار احسائی اهتمام ورزید.

4️⃣ و در بخش چهارم درباره انقسام شیخیه سخن می‌گوید. او می‌نویسد: اکثر منتقدان شیخیه به این مطلب مهم توجه نکرده‌اند که شیخیه به دو گروه تقسیم می‌شوند و هرکدام را آرایی است مستقل و مخصوص به خود.

 فهرست مطالب:

مقدمه
باب اول: جنبش‌های فکری شیعیان در قرن سوم هجری
1- اخباری ها و اصولیون
2- شیخیه و مخالفان آنها
3- بابیت و بهائیت
باب دوم: شیخ احمد احسائی
1- سیره و شرح حال
2- حیات علمی
3- جایگاه اجتماعی
باب سوم: سید کاظم رشتی
1- زندگانی
2- وقایع دوران او و پایان آن
باب چهارم: انقسام شیخیه و تعدد رهبران
1- اختلاف رهبران
2- شیخیه تبریز
3- شیخیه کرمان
باب پنجم: مدرسه شیخیه و آراء آن
1- شیخیه، کشفیه، رکنیه
2- عوامل ظهور احسائی
3- منهج علمی احسائی
4- نقد شیخیه
خاتمه